سرمایه داری نظارتی (بردگی به سبک نوین)
قطعا خیلی در مورد هوش مصنوعی و امکان بردگی انسانها برای رباتها شنیدید. اما اگر بخوایم کمی واقع بینانه نگاه کنیم این فناوری نیست که قراره ما رو به بردگی بکشه بلکه عده ایی از خودمون با استفاده از این فناوری سعی در این کار خواهند کرد.
هوش مصنوعی فقط یک ابزار هست. اما بکار گیرنده اون کیه؟ آیا واقعا موقع خرید آنلاین، دیدن اخبار و غیره شما هستید که تصمیم میگیرید چی بخرید؟ خوب و بد کی هست؟ کدوم کاندید اصلح هست؟ کدوم معماری، لباس و غیره بهتره؟
آیا همین الان ما انسان های آزادی هستیم یا تحت بردگی اربابان تکنولوژی جدید قرار داریم؟ این سوالات و شنیدن قسمت پانزدهم (در سه بخش) پادکست دموکراسی در کار باعث علاقمندی من به این موضوع شد. این پست درواقع یه کلیتی در مورد موضوع است و میخوام به مرور که کتاب سرمایه داری نظارتی شوشانا زوبوف رو میخونم، اون رو اینجا بروز کنم. حالا یا بصورت کامل یا خلاصه و برداشت خودم از اون (این کتاب هنوز به فارسی ترجمه نشده، ولی شنیدم در دست ترجمه هست).
سرمایه داری نظارتی یک سیستم اقتصادی مبتنی بر جمع آوری، فروش و استفاده از داده های شخصی برای ایجاد سود است. داده ها از طریق نظارت بر فعالیت ها، ترجیحات و رفتارهای آنلاین و آفلاین افراد جمع آوری می شود. داده ها اغلب برای بازاریابی هدفمند به تبلیغ کنندگان فروخته می شوند یا برای ایجاد یا تأثیرگذاری بر محصولات و خدمات استفاده می شوند. ممکن است برای مصرف کنندگان راحتی ایجاد کند، اما نگرانی های اخلاقی و حفظ حریم خصوصی را نیز افزایش می دهد.
سرمایه داری نظارتی: فرآیندی مبتنی بر بازار را توصیف می کند که در آن کالا، فروش داده های شخصی شماست و جمع آوری و تولید این داده ها به نظارت انبوه از اینترنت متکی است. مفهوم و واژه سرمایه داری نظارتی توسط یکی از اساتید دانشگاه هاروارد بنام شوشانا زوبوف (Shoshana Zuboff) ابداع شده است.
در واقع سرمایه داری نظارتی: یک سیستم اقتصادی است که حول محور کالایی کردن داده های شخصی با هدف اصلی کسب سود فعال است.
چند نمونه از فعالیتهای سرمایه داری نظارتی :
- ماشین‌هایی که به افراد مبتلا به اختلالات خواب کمک می‌کنند، داده‌ها را مخفیانه به بیمه‌گران انتقال می‌دهند تا بدین شکل نسبت به کاهش ریسک افراد و تعیین میزان حق بیمه آنها اقدام شود.
- مسواک‌هایی که به تلفن‌های هوشمند متصل می‌شوند، تعداد دفعات مسواک زدن افراد را ردیابی می‌کنند و به بیمه‌گران این امکان را می‌دهند که حق بیمه‌های دندانپزشکی را ارزیابی کنند.
- گوگل داده های آنلاین شخصی را جمع آوری می کند تا ما را با تبلیغات، هدف قرار دهد.
- فیس‌بوک احتمالاً داده‌های ما را به سازمان‌هایی می‌فروشد که از ما می‌خواهند به آنها رای دهیم یا نوزادانمان را واکسینه کنیم.
- سرمایه داران نظارتی مانند گوگل از الگوریتم هایی استفاده می کنند که رفتار کاربر را بر اساس تمام داده های شناخته شده در مورد آنها پیش بینی می کند.
راه مبارزه با سرمایه داری نظارتی عبارتند از:
- از موتورهای جستجویی استفاده کنید که هیچ یک از اطلاعات شما را ردیابی نمی کنند، مانند Startpage یا DuckDuckGo.
- شرایط و مقررات ارائه خدمات را برای سایت هایی که بازدید می کنید به دقت بخوانید.
کار سختی هست اما میشه یک نهاد عمومی غیر انتفاعی ایجاد کردن که شرایط و مقرراتِ خیلی از سایت های ارائه دهنده خدمات رایگان مثل گوگل، فیس بوک و...رو مطالعه کنن و نکات و خطرات اونها رو برای کاربران افشا کنند. در خصوص اینکه پذیرش این قراردادها چقدر در آینده می تونن زندگی شمارو تحت تاثیر قرار بدن قسمت اول فصل ششم سریال Black Mirror رو ببینید.
- از افزونه های مرورگر مانند Do Not Track Plus، Privacyfix یا Ghostery برای تعیین اینکه چه سایت هایی شما را ردیابی می کنند، استفاده کنید.
- آدرس های ایمیل مختلف را برای کارهای مختلف ایجاد کنید.
- به تامین منابع لازم و تعهدات برای ارائه خدمات عمومی کمک کنیم و از پلتفرم های شبکه های اجتماعی غیرتجاری حمایت کنیم.
اگر به این حوزه علاقمند هستید، در اینجا منابعی رو میزارم که می تواند به شما کمک کند تا در مورد سرمایه داری نظارتی بیشتر بدانید:
- عصر سرمایه داری نظارتی: مبارزه برای آینده انسان در تعریف جدید قدرت اثر شوشانا زوبوف (The Age of Surveillance Capitalism: The Fight for a Human Future at the New Frontier of Power by Shoshana Zuboff).
- سرمایه داری نظارتی و چالش کنش جمعی توسط راسموس هلس و کریستین فوکس (Surveillance Capitalism and the Challenge of Collective Action by Rasmus Helles and Christian Fuchs).
- هزینه های اتصال: چگونه داده ها زندگی انسان را استعمار می کنند و آن را برای سرمایه داری تخصیص می دهند اثر نیک کولدری و اولیس آ. مژیاس (The Costs of Connection: How Data Is Colonizing Human Life and Appropriating It for Capitalism by Nick Couldry and Ulises A. Mejias).
- معضل اجتماعی (2020)، فیلمی ترکیبی مستند-درام به کارگردانی جف اورلوفسکی (The Social Dilemma (2020), a documentary-drama hybrid film directed by Jeff Orlowski).